- modeltype
-
Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- achtkante bovenkruier
- inrichting
- Scheprad
- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- toestand
- verdwenen
- geschiedenis
-
De polders Bijleveld, Reijerscop, Mastwijk en Achthoven werden lange tijd bemalen door twee molens: de Dammolen ter hoogte van de Haanwijkersluis en de Achtkantenmolen op de plaats van het latere gemaal 'De Adriaan'. Het water werd uitgeslagen op de Leidse Rijn.
De voorganger van deze achtkante molen was een wipmolen die in 1755 werd vervangen.
In 1873 werden beide overgebleven molens vervangen door stoomgemaal De Adriaan.
Bron: Heemtijdinghen 1993 nummer 3. Verzameling H. van der Kaay.
Een uitgebreid artikel over de Middelmolen is geschreven door Frank van Rooijen:
“Quade practijken van den aannemer; de kwestie van de Middelmolen van Bijleveld in Harmelen” (Heemtijdinghen, maart 2023). Dit artikel gaat vooral de moeilijkheden rond de bouw van de molen in 1755. De aannemer werkte slecht en langzaam. Het bestek voor de achtkante molen was gemaakt door molenmaker Joris Vos uit Koudekerk. De aannemer met wie de problemen waren was Dirk Beudeker uit Harmelen, die het werk voor 7340 had aangenomen. De molen was 157 dagen later maalvaardig dan voorgeschreven in het bestek. In 1873 wordt de molen vervangen door een stoomgemaal. De molen wordt voor afbraak verkocht en krijgt een tweede leven in waterschap Akerpolder onder Sloten (Amsterdam).
Informatie van Frank van Rooijen, 22 april 2023
-
- nog waarneembaar
- gemaal op vm molenplaats
-
- trivia
- Waterschap "Bijleveld en de Meerndijk".
Het stoomgemaal 'De Adriaan'
De bouw van het machinehuis werd uitgevoerd door G. Visscher te Papendrecht voor 23.073 gulden. De stoommachine werd geleverd door R. Reigers en Ter Meulen uit Zwolle voor een bedrag van 16.689 gulden. Op 1 oktober 1873 kon op feestelijke wijze de laatste steen worden gemetseld door het waterschapsbestuur.
Het gemaal kreeg bij die gelegenheid de naam “De Adriaan”. Daarmee werd het stoomgemaal genoemd naar de dijk-watergraaf van het waterschap, Adriaan de Joncheere van Harmelen. Bij de bouw van het gemaal waren J.A. Meelboom, heer van Kockengen, B. Lenssinck, C. Verweij , J. Bos en C.W.E. van Voortst van Beest hoogheemraden; mr. B.G.A. Pabst kameraar en secretaris. Hun namen staan samen vermeld met die van bouwmeester Korevaar op de gedenksteen van het gemaal.
In 1874 werd voor het scheepsvaartverkeer een sluis bij het gemaal gelegd. Precies honderd jaar later werd deze gedempt.
Het gemaal heeft lange tijd met de nodige moderniseringen dienst gedaan. In 1923 werd de stoommachine vervangen door een elektrisch gemaal, ontworpen door de ingenieurs W.C. en K. de Wit uit Amsterdam. In 1989 werd besloten om een nieuw gemaal “Bijleveld” te bouwen voor aan de Utrechtse straatweg. Het gemaal De Adriaan werd daarna ontmanteld.
Tekst ontleend aan vermelde website van Het Streekarchief Rijnland-Harmelen.
