Molen De Lastdrager, Hoogwoud

Hoogwoud, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Lastdrager
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1957
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.

adres
Burg. Hoogenboomlaan 2
1718 BJ Hoogwoud
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00778
oude dbnr.
B671
Meest recente aanpassing
| Constructie
media-bestand
Molen 00778 De Lastdrager (Hoogwoud)
Piet Glasbergen (30-9-2015)

locatie

plaats
Hoogwoud
gemeente
Opmeer, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Opmeer, sectie Q, nr. 1713
geo positie
X: 124270, Y: 525593
N: 52.71686, O: 4.93243
biotoopwaarde
2 (bedenkelijk)
landschappelijke waarde
Niet erg groot: de molen is in de loop der jaren grotendeels ingebouwd geraakt.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Burg. Hoogenboomlaan 2
1718 BJ Hoogwoud
molenaar
Kees Mens
telefoon
06-37280644
e-mail

open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel zaterdag, verder als de molen draait en op afspraak. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Lastdrager via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grotendeels eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geteerde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

1 koppel blauwe en 1 koppel kunststenen op maalstoelen.

versieringen

Zeer eenvoudige baard, zonder opschrift.

Diverse insnijdingen, o.m. '1879' (bovenwiel) en 'Ao 1732' (euvering).

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 54 houten rollen. Kruihaspel.
vlucht
22,50 m.
vang
Stutvang; 3 deels vaste, deels scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 63 kammen, steek 11,5 cm.
Rest gaandewerk (vervaardigd 2019) nog geen gegevens bekend.

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Blom ✉︎ 22 binnen 2019 2020 binnen aanw. 21,20
Straathof ✉︎ 34 buiten 1987 1987 buiten aanw. 22,10
Derckx ✉︎ 162 binnen 1975 1976 binnen 2019 22,50
Pot ✉︎ 2734 buiten 1935 1957 buiten 1985 22,50
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 281 1861 1871> aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
Rond dat jaar gebouwd met een achtkant dat waarschijnlijk van elders kwam en al moet dateren uit ca. 1527.
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.

omwentelingen
eigendomshistorie

In 1968 kocht de gemeente de molen aan; reeds een jaar later volgde overdracht aan de huidige eigenaar.

geschiedenis

De eerste korenmolen te Hoogwoud lijkt omstreeks 1608 te zijn gebouwd. Op 6 juli van dat jaar verleenden de Staten van Holland vergunning aan Cornelis van Mierop, Ambachtsheer van de heerlijkheid Hoog- en Aartswoud, een windkorenmolen "te doen bemaalen uijtsluitend tot den gerieff van den ingesetenen". Of dit de huidige molen betreft is niet duidelijk. Op een in 1680 uitgegeven kaart staat op deze plaats een korenmolen aangegeven.

 

 

Dendrochronologisch onderzoek (onderzoek naar de leeftijd van het in de molen gebruikte hout) wijst evenwel op een veel ouder verleden: 1527 wordt aangenomen als jaar waarin deze molen moet zijn gebouwd. Men denkt thans dat deze molen in eerste instantie op een andere locatie als poldermolen is gebouwd en later, en dat zou inderdaad in de vroege 17de eeuw kunnen zijn geweest, naar Hoogwoud verplaatst om daar als korenmolen te dienen.

In 1827 werd de molen gekocht door Cornelis Corneliszoon Bos, zonder bepaald heroep en afkomstig van Terschelling. Nazaten van hem waren later molenaar te Koedijk en Schagen.

In 1935 brak de binnenroede en dat betekende het einde van de molen als windmaalwerktuig. Op dat moment waren op maalstoelen op de begane grond drie koppel maalstenen aanwezig. Men zette het veevoer- en maalbedrijf in een naast de molen staande schuur voort met een uit de molen afkomstig koppel stenen. Dit werd aangedreven door een dieselmotor.
De gaande werken in de molen zelf heeft men niet veel later verwijderd, waarna de lege molenromp alleen nog voor opslag werd gebruikt. Vervolgens stond de molen nog enige tijd met één roede en zonder staart en later verwijderde men ook buitenroede en lange spruit.

In 1957 is de molen uitwendig hersteld, met gebruikmaking van een stel uit Groningen afkomstige tweedehands roeden. Hiermee was deze molen in ieder geval uitwendig weer compleet.
In 1971, enige jaren nadat de molen eigendom was geworden van Stichting de Westfriese Molens, begon men aan een flinke restauratie die de molen ook weer draaivaardig maakte. Dit werk werd in 1972 voltooid. Pech volgde evenwel direct, want bij de zeer zware storm van 12/13 november 1972 brak één van de roeden. Nadat enige jaren later een nieuwe roede was gestoken werd de molen weer geregeld aan het draaien gebracht. 

Anno 2018 waren er vergevorderde plannen om deze molen weer van een binnenwerk te voorzien en zo maalvaardig te maken. De kans op succes werd zeer reëel toen deze molen in 2018 de BankGiro Loterij Molenprijs (€ 95.000)  won.
Vroeg in 2019 is de restauratie/reconstructie begonnen. Men heeft om te beginnen de molen geheel leeggehaald, niet veel later was alles onderstempeld om recht te kunnen worden gezet. 
Tijdens de werkzaamheden noteerde men wel enige tegenvallers: kuip en staart bleken grotendeels verrot dan wel van binnen aangevreten en moesten geheel worden vernieuwd. Ook was een nieuwe binnenroede nodig.
In het late najaar was het werk sterk gevorderd en op 7 januari 2020 werden de roeden (daarbij dus een nieuwe) gestoken. Op 11 februari werden een koppel blauwe en een koppel kunststenen in de molen geplaatst en eind maart kon men proefmalen.

Men liet het niet bij reconstructie van de molen zelf: naast de molen bouwde men een huisje dat als verblijf voor de molenaars kan dienen.

Constructie
Het vrij licht gebouwde en overwegend eiken achtkant staat zonder ondertafelement op twee aan twee evenwijdig geplaatste penanten. Opmerkelijk is dat de twee veldkruisen, die in ieder veld aanwezig zijn met de uiteinden in elkaar zijn gewerkt. Daarnaast bestaan de beide bintlagen uit vrij van elkaar gelegen legeringsbalken. Ook opvallend is dat twee niet naast elkaar gelegen achtkantstijlen niet van eiken- maar van grenenhout zijn gemaakt. Ongetwijfeld houdt dit verband met een ingrijpend herstel. Vermoedelijk had het jaartal 1865 hierop betrekking. Deze reparatie was immers niet uitvoerbaar zonder het rietdek ter plaatse te verwijderen.
Boventafelement, rolvloer, kuip en kap zijn al eens vernieuwd, vermoedelijk in de 18de eeuw (1732?). Waarschijnlijk is bij die gelegenheid de molen ook veranderd in een buitenkruier. Op een van 1726 daterende gravure staat hij tenminste nog duidelijk als binnenkruier getekend.

 

aanvullingen

toelichting naam

De naam 'De Lastdrager' is al zeker 165 jaar oud, want deze wordt al genoemd als de molen in 1855 wordt doorverkocht.

literatuur

Jan Hofstra, Ouderdom molens blijkt door jaarringenonderzoek anders dan gedacht, in: De Nieuwe Molenwereld 1 (juni 2018), pp. 55-60.

trivia

In april 2020 kon de molen, amper maalvaardig, aan de slag om een flinke partij te malen voor de voedselbank van Hoorn. 

foto's

foto's