Molen De Nijverheid / Molen Speelman, Sassenheim

Sassenheim, Zuid-Holland
v

korte karakteristiek

naam
De Nijverheid / Molen Speelman
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
restant
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
03506 f
oude dbnr.
V297
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 03506 f De Nijverheid / Molen Speelman (Sassenheim)
Foto: coll. N. Sonneveld

locatie

plaats
Sassenheim
plaatsaanduiding
H. Knoopstraat 1, 2171 PW
gemeente
Teylingen, Zuid-Holland
streek
Rijnland
geo positie
X: 95220, Y: 470830
N: 52.22231, O: 4.51234

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
achtkante bovenkruier
plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
plaats kruiwerk
bovenkruier
vlucht
25 - 26 m
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
restant
bouwjaar
1868 verbrand 1869 verbrand en herbouwd
verdwenen
gedeelteljk afgebroken
wederopbouw
herbouwplannen
verplaatst naar
geschiedenis

Jan Jacobus van Rhijn, geboren te Durgerdam op 26 april 1798, vertrok in 1834 vanaf de korenmolen te Lisse naar Leiden, en werd daar molenaarsknecht.

Op 3 juli 1846 kreeg hij toestemming om een korenmolen te bouwen in Sassenheim. De molen kreeg de naam De Nijverheid en werd vermoedelijk gebouwd door Pieter Samwel.

De molen werd in 1848 per opbod voor ƒ 5600 verkocht aan Albertus PaPot [Pappot?], die voor Pieter Samwel de zaken waarnam. Pieter Samwel liet een molenaar uit Leiden komen, Theodorus van den Bergh geboren in 1816 te Schoonhoven. Hij was in 1843 getrouwd met de 23-jarige Catharina van Buggen. Met zijn vrouw en drie kinderen en de Sassenheimse knecht Jacob Jan de Haas vestigde hij zich begin 1848 in de molen. Ook Van de Bergh redde het niet op de molen.

Pieter Kuyk (molenaar te Lisse) kocht op 7 november 1850 de molen, maar moest hem alweer op 8 juli 1851 van de hand doen. Toen werd Hendrik Knoop voor ƒ 5000 de nieuwe eigenaar.

Op 3 augustus 1857 werd de molen eigendom van zijn zoon Hermanus voor ƒ 9000.

Hoe het verder ging gedurende de jaren 1862-1869 is niet meer na te gaan, misschien zijn de gegevens wel verbrand.

In 1868 wilde Knoop de molen verkopen. Cornelis Johannes Speelman uit Pernis kocht de molen met wat boerenland en alles wat de molen toebehoorde voor ƒ 11.000. Speelman was familie van Pieter Speelman die de molen De Hoop te Schiedam had gekocht. J.C. Speelman had eerder al op de molen te Poortugaal gewerkt.

Op 29 oktober 1868 is de molen na een blikseminslag verbrand.
Op 2 augustus 1869 sloeg het noodlot toe, de molen die nog maar net het eigendom van Speelman was, werd getroffen door de bliksem, waarna het gezin Speelman ter nauwernood aan de brand kon ontsnappen.

Nadat het bedrijf van Speelman en Zoon steeds meer overging in bloembollen, werd in 1882 de molen tot de onderbouw afgebroken. De bovenbouw werd verkocht naar De Cocksdorp (Texel).

Rotterdamsch nieuwsblad, 15 maart 1883
Door het bestuur van den polder Eierland werd jl. Zaterdag aanbesteed het amoveeren van een korenmolen te Sassenheim, het vervoeren naar en weder opbouwen daarvan te Texel met bijlevering van tbenoodigde materieel.

Het bestuur van stichting De Molen van Sassenheim vindt dat de molen gewoon moet blijven staan. Op deze plek, aan de H. Knoopstraat in de huidige Postwijk, stond in de negentiende eeuw al een korenmolen. Deze brandde later die eeuw grotendeels af en raakte na tijdelijke restauratie in onbruik, maar de stenen onderbouw bleef altijd staan. In 1990 werd de Stichting Oud Sassenheim opgericht die het ministerie van cultuur overhaalde om de molen op de monumentenlijst te plaatsen. Drie jaar later droeg de gemeente Sassenheim de restanten van de molen over aan de Stichting De Molen van Sassenheim onder de voorwaarde dat de molen binnen dertig jaar in oorspronkelijke staat moest zijn gerestaureerd.
Bron: Leidsch Dagblad 4 juni 2008.

Al jaren is men bezig de molen weer in oude staat terug te brengen.
De stenen onderbouw is geheel gerestaureerd en al voorzien van een gedenksteen waar men de datum van herbouw nog heeft open gelaten. Sinds 28 oktober 1999 is er een actie gestart voor de herbouw van de molen. Of het goed zal aflopen voor de molen, is nog niet geheel duidelijk.

nog waarneembaar

Stenen achtkante onderbouw tot stellinghoogte, verbouwd tot bedrijfsruimte.

aanvullingen

trivia

Problemen bij afbouwen molen De Speelman

Het afbouwen van molen De Speelman in Sassenheim stuit op grote problemen. Het rijksmonument moet in totaal ruim twintig meter hoog worden, terwijl het bestemmingsplan maximaal vijftien meter toestaat. Wethouder Bert Homan denkt aan verplaatsen, maar het bestuur wil daaraan niet meewerken. ,,Als de bouwaanvraag wordt afgewezen, dan leggen wij onze taak neer'', aldus bestuurslid Ron Heppener.

Ondanks de weigering van de gemeente Teylingen om een omgevingsvergunning te verstrekken, blijft de molenstichting tot behoud van de molen te Sassenheim strijden voor de completering van de romp tot een werkende molen.
Bron: Molenwereld feb. 2015 blz. 54.

foto's

foto's