Molen Puurveense molen (2e), Kootwijkerbroek

Kootwijkerbroek, Gelderland
v

korte karakteristiek

naam
Puurveense molen (2e)
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00094
oude dbnr.
V828
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 00094 Puurveense molen (2e) (Kootwijkerbroek)
Ansichtkaart (nr. 334 uitg. K. Tanger)
(met schuine stellingschoren) 11-9-1916 verzonden

locatie

plaats
Kootwijkerbroek
plaatsaanduiding
Essenerweg 46, 3774 CC
gemeente
Barneveld, Gelderland
streek
Veluwe
geo positie
X: 173998, Y: 462253
N: 52.14813, O: 5.66477

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
achtkante bovenkruier
plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
plaats kruiwerk
bovenkruier
wiekverbeteringen

De molen had een merkwaardige variant van het Bilau-systeem. 

Molenmaker De Roos uit Leeuwarden voorzag de molen 1955/56 voor ƒ 11.500 van het Bilau-wieksysteem, dat vrij bijzonder is in Nederland, ontworpen door de Duitse luchtmachtingenieur Kurt Bilau.

De wieken lijken meer op een vleugel van een vliegtuig of een moderne windturbine.

Het nadeel van deze wieken was dat ze zwaarder waren en minder goed bestand tegen storm.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 1358, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 1358 1889 1920c 1964 04,57
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
verbrand
eigendomshistorie

De volgende eigenaars zijn bekend: 
- 1859 Wouter van Voorthuizen 
- 1860 Wilbrink 
- 1873 C.W. van de Kraats 
- 1883 Wouter van Voorthuizen waarschijnlijk weer mede-eigenaar, met Willem Looijen als molenaar. 
- 1913 Willen Looijen 
- 1915 Aleidus Looijen, molenaar 
- 1926 Arnold Looijen.

geschiedenis

1857: Deze molen werd in 1857 voor Teunis van Zomeren gebouwd ter vervanging van een standerdmolen die al vanaf 1568 op deze plek had gestaan. 

Op de onderste foto heeft de molen nog een houten as en oud-Hollandse wieken.

 

08-09-1956: Met bijpassende feestelijkheden en grote belangstelling, de molen weer in werking gesteld. 

De heer H. Brons sr. betrok de molen op 24-jarige leeftijd. Het vak moest hij toen nog leren, want hij was boerenknecht.
De molen diende in de oorlogsjaren als onderduikadres en als waarschuwingssignaal.

Toen de molen die eigendom was van H. Brons sr., op 14 februari 1964 volledig afbrandde, was dat voor Kootwijkerbroek een zware klap. De vraag rees of de molen ooit weer herbouwd zou worden. De bovenas werd herbruikt in Koartwâld / Feanstermoune te Surhuisterveen (Tenbruggencatenummer 03261).

Bronnen ondermeer:
- "Molens in Gelderland in oude ansichten", nr. 86.
- website van de Puurveense Molen
-----

De Zuid-Willemsvaart, 17-08-1912:
"MOLEN INGESTORT. Te Kootwijkerbroek, gem. Barneveld, is Donderdagmorgen de omloop van den windmolen van den heer W. Looijen plotseling naar beneden gestort. Van de zich hierop bevindende vijf personen zijn de eigenaar en de timmerman G. Brune heeft ernstig gewond."
Caroline Schaeffer, 3 juni 2021.

nog waarneembaar

aanvullingen

literatuur

Toelichting op de derde afb. 
Met deze variant expirimenteerde Bilau voor het eerst op een Berlijnse standerdmolen die daar in 1937 speciaal was opgericht voor een propagandashow van Hitler genaamd "Gebt mir vier Jahr Zeit". De molen stond direct naast een hoge zendmast en werd daarom Funkturmmühle genoemd. Het expiriment met het 'nieuwe' Bilausystem beviel overigens zeer goed. Uwe Karstens beschrijft de foto van de Puurveense molen - in zijn boek Bilau; Annäherung an einen Visionär - letterlijk als "... die Kornmühle in Kootwijkersbroek (niet geheel correct gespeld dus WR) hingegen wird 1937 an einer Rute mit der letzten Variante der Drehhecks à la Funkturmühle ausgerüstet..." 
De Odehflügel van molenmaker Hermann Op De Hipt bestond uit een gestroomlijnde klep die als één geheel rond de roede kon draaien (Ook molenmaker Bremer heeft destijds een soortgelijk experiment gedaan met een volledig draaibare klep op de molen van Den Andel). Beide systemen werden geen succes, omdat de toenmalige technische mogelijkheden een goede bediening onmogelijk maakten. Ik citeer nogmaals Kartstens: ".. kann aber mit den vorhandenen technischen möglichkeiten nicht dauerhaft umgesetzt werden". De Odehflügel is alleen op een standerdmolen bij Titz en op de bestaande korenmolen van Waldfeucht toegepast; in beide gevallen op 1 roede. 

Bron: Molenprikbord 29 december 2009, Willem Roose.

trivia

Het danig vervallen wrak van 'De Vrees' te Winterswijk moest dienen als bron voor de te herbouwen molen. 

De Gemeente Barneveld heeft de opbouw van de Puurveense Molen in Kootwijkerbroek opgenomen in de prioriteitenlijst van de gemeente voor het provinciale uitvoeringsprogramma 2001-2006.

Diverse onderdelen voor het achtkant waren al reeds aangeleverd van de molen van Geertman uit Heeten, Gemeente Raalte.
Bron: onbekend.

De opmerking dat delen van het achtkant van de molen van Geertman uit Heeten dienen voor de herbouw van deze molen, klopt niet. Die molen is geheel gesloopt. De molen wordt herbouwd met behulp van het achtkant van molen "De Vrees" uit Winterswijk (Tenbruggencatenummer 00901). Deze molen werd in 1992 in Winterswijk gedemonteerd, en ligt sindsdien opgeslagen in afwachting van herbouw in Kootwijkerbroek.
Marcel Stroo.

De  herbouwplannen gingen uit van een plek op een stuk bouwland aan de overkant van de weg, in de hoek die gevormd wordt door de Puurveenseweg en de Walhuisweg.
Eric Zwijnenberg.

Op zaterdag 26 juli 2015 is door de stichting de restauratie officieel gestart. De stichting heeft een Molenmagazine uitgegeven en dat huis-aan-huis verspreid in Kootwijkerbroek en bij bedrijven in Barneveld. Inwoners kunnen stenen voor de molen kopen en bedrijven kunnen onderdelen van de molen sponsoren.

De onderdelen van de molen zijn uit de container gehaald en zijn gerestaureerd. De kap staat voor restauratie bij molenmakersbedrijf Berkhof in Zwartebroek.
De kelder is geplaatst, de toiletten zijn hierin geïnstalleerd. De drie stenen verdiepingen boven op de kelder zijn inmiddels gemetseld. Bovenop de gemetselde muren komt het gerestaureerde houten achtkant en de gerestaureerde kap van De Vrees te staan. Van de ijzeren ramen zijn er twee afkomstig uit de afgebrande molen, de anderen zijn nieuw nagemaakt.

Eind 2015 wordt de molen draaivaardig opgeleverd.
Jan Bakker, 11 sept. 2015.