Molen van Wolfswinkel, Sint-Oedenrode

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1381

/ 1795 herbouwd na brand

verdwenen

1947

1940 restant gesloopt (olie) 1947 restant gesloopt (graan)

geschiedenis

Wolfswinkel is een oud Herengoed. Volgens een 14e eeuwse beschrijving bestond het uit een slotje, een watermolen op de Dommel en twee hoeven. Al rond 1300 was het een Brabants leengoed. In 1381 werd het tot heerlijkheid verheven, waarbij de leenman zich voortaan Heer van Wolfswinkel mocht noemen.
In 1604 werd deze heerlijkheid opgesplitst in twee leengoederen. De watermolen, blijkbaar een goed renderend bedrijf, werd een apart leenoged naast de twee hoeven van de intussen vervallen Heerlijkheid.
In onze eeuw zijn er nog pogingen gedaan om de watermolen onder te brengen in het openluchtmuseum van Arnhem. Dit is echter mislukt en zo heeft ook deze Rooise watermolen een roemloos einde gehad.
Bron: Heemschild, 1970, blz. 17-30.
-----

Eind 18e eeuw kende Wolfswinkel turbulente tijden toen de Franse legers in 1794 Noord-Brabant binnenvielen. De toenmalige moleneigenaar Pieter van Hoorn kreeg vanaf 31 augustus Hannoverse soldaten ingekwartierd. Zij bewaakten de Dommellinie tegen de opdringende Fransen. Toen de soldaten op 14 september bij de molenaar aan het middageten zaten, werden ze gewaarschuwd dat de Fransen in de buurt waren.
Ze lieten het eten staan en vertelden de molenaarsvrouw dat ze met haar kinderen naar buiten moest. De soldaten gingen met een groep op onderzoek uit. Toen ze terugkeerden werd hun post naar de overkant van de Dommel verplaatst. Daarna kwam een Hannoverse soldaat met een brandende bos stro en stak daarmee de koren- en boekweitmolen in brand.
Toen de molenaar de brand wilde blussen, werd hij door de wacht tegengehouden onder de bedreiging 'van anders voor de kop geschoten te worden'. Rond half drie stonden de molens, het molenaarshuis en de bijgebouwen in lichterlaaie. Het was aan de Hollandse en Duits-Engelse troepen aan Aa en Dommel het teken dat de Fransen kwamen.
Rolf Vonk.
-----

Toen de weduwe F. Ruon van Schalkwijk de afgebrande restanten op 14 november 1795 in haar bezit kreeg, besloot zij de molen te laten herbouwen, echter 50 meter stroomopwaarts.
Sindsdien zijn er meerdere pachters op de molen geweest, waarvan er een --Comelis van Griensven (tevens eigenaar van de Hooydonkse watermolen)-- in 1855 de molen kocht van Mevrouw Florence Robinet de Villeval te Hasselt in België. Zijn neef Hubertus van der Hagen vestigde zich er na hem, waarna de vader van de laatste molenaar Dolf van der Hagen de muldersscepter zwaaide.

Van de volmolen werd druk gebruik gemaakt door Geldropse- en Tilburgse lakenfabrikanten onder wie, Van Dooren, Dams en Gerard Bogaers. In de periode van 1830 - 1834 werden op deze watermolen 2500 Tilburgse lakens gevold. Uit overleveringen staat vast dat de volmolen in 1878 nog in werking was. Het stuwrecht van de -vanaf die tijd- in verval geraakte watermolen werd, nadat de sluis het in 1928 begaf en in de Dommel viel, door molenaar van der Hagen verkocht aan het 'Waterschap de Dommel'. Het restant van de Wolfswinkelse watermolen werd in de na-oorlogse jaren afgebroken. Er rest alleen nog het molenaarshuis ter herinnering.
-----

De molenaarswoning is nog aanwezig en wordt bewoond door nazaten van de voormalige molenaar. Het enige dat nog herinnert aan de voormalige molen zijn de twee molenstenen die er nog liggen.
Toen de watermolen buiten gebruik raakte ging men over op een elektrische maalderij, wat inmiddels ook verleden tijd is.
-----

In 1880 werd de volmolen omgebouwd tot korenmolen.
In 1918 werd de oliemolen stilgelegd en in de jaren 20 uitgebroken.
De korenmolen raakte in 1928 buiten bedrijf doordat de sluis omviel in de Dommel.
Op 27 februari 1929 besloot het waterschap "Het Stroomgebied van de Dommel" de waterwerken en het stuwrecht aan te kopen.
In 1940 resp. 1947 werden de restanten van de oliemolen en de graanmolen gesloopt.
Bron: "Watermolens in Noord-Brabant vroeger en nu", Ir. Piet-Hein van Halder, 2010.

nog waarneembaar