Molen Formerumermolen (1e), Formerum/ Formearum (Femearum)

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1502

verdwenen

na 1673

verplaatst

verplaatst naar

Formerum/ Formearum (Femearum) (Formerumermolen (2e))

geschiedenis

In de tweede helft van de 15e eeuw werd waarschijnlijk de eerste korenmolen gebouwd, een onderneming van de Popma's en hun verwanten. Van de molen is een vermelding uit 1502 bekend. De molen was een zogenaamde dwangkorenmolen: wie graan te malen had moest dat in Formerum laten doen. Wie elders graan had laten malen was verplicht ook in Formerum maalloon te betalen.

In 1603 werd geklaagd dat daar niets van terecht kwam. Veel inwoners lieten hun brood uit Harlingen komen, zowel voor thuis als voor aan boord. In 1599 wilden die van het Westeinde zelf een korenmolen hebben. Ze betaalden graag extra maalloon als ze maar niet meer de verre reis naar Formerum hoefden te maken. Ze kregen hem niet.

Op 13 februari 1618 werd voor de erfpachtsom van 12 pond een windbrief (het recht om een molen te mogen bouwen en exploiteren) voor een korenmolen op Terschelling te Formarium verstrekt aan Gerrit Urbanus (molenaar aldaar). Waarschijnlijk een ambtelijke inhaalslag ten aanzien van de al bestaande molen.
Bron en algemene informatie: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens)

Vanaf 1638 was Jacob Harmensz Molenaar de eigenaar, hij verkocht hem in 1650 aan Pieter Albertsz molenaar. In 1664 verkocht schoonzoon Jacob Hiddesz molenaar de molen voor 3680 gulden aan Jacob Imckes, huistimmerman. Ook werd hierbij nog verkocht een gortmolen met gereedschap, een molensteen, wat hout, kammen voor de molen en twee oude zeilen, alles tesamen voor 250 gulden.

In 1673 werd voor 4000 caroligulden Wietse Heerts de nieuwe eigenaar. Rond deze tijd moet de molen een keer verplaatst zijn.

Bronnen:
- Het molenbestand in Friesland, een overzicht van het aantal der industriemolens in Frl. tot 1900, art. door drs. D.M. Bunskoeke in De Utskoat nr. 40, dec. 1985.
- De molen van Formerum, art. door J. van Dieren in De Utskoat nr. 49, maart 1988.
- archief Bunskoeke.