Molen De Grote Molen (1e positie), Dokkum

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1511

verdwenen

na 1664

1616, voor 1664

verplaatst naar

Dokkum (De Grote Molen (2e positie))

geschiedenis

In het Register van den Aanbreng van 1511, met een beschrijving der vaste goederen, treffen we te Dokkum vier mensen aan, die een molen exploiteerden: Arent, Hinrick, Jacob en Willem. Er waren dus vier molens en wel binnen de stad. Eén ervan was allicht de Kloostermolen van de abdij Bonifacius , en Hinrick was daarvan de meijer of bedrijfsleider. De plaats van de molens wordt niet nader aangeduid.

Bron: Dokkum en zijn molens, in het bijzonder "De Hoop", artikel in De Utskoat nr. 44, dec. 1986.
-----

Jacob van Deventer geeft op zijn kaart uit ca. 1560 (zie dbnr. 11591) vier windmolens weer binnen de stad en wel deze molen nabij de Schermesweide, één bij de Westersingel, één op het Luwarderwaltsje en één op de Hoogte bij de Halvemaan. Hoewel natuurlijk niet zeker, is er vanuit gegaan dat de vier molens uit 1511 dezelfde molens zijn als de molens uit 1560. Daarop is het bouwjaar gebaseerd.

Deze molen komt niet voor op de schets van de Dokkumer furie uit 1572 die De Robles liet maken (zie dbnr. 11591). Dat de molen op het schetsje ontbreekt wil verder niets zeggen. Op de tekeningen van 1560 en 1616 komt die molen wel voor, op dezelfde positie.

Braun en Hogerberg hebben in 1581 ook een kaart van Dokkum uitgebracht. Die is echter gekopieerd van de kaart van Van Deventer en niet gebaseerd op eigen waarnemingen.

In 1582 werd de aanleg van de nieuwe vestingwerken rond Dokkum afgerond. Op de eerste kaart met die nieuwe vestingwerken van Nicolaes Geilekerck (en Ubbo Emmius?) uit 1616 (detail zie onder) is deze molen gehandhaafd op zijn oorspronkelijk positie.

Pas volgens de kaart van Schotanus uit 1664 was toen ook deze molen verdwenen en daarvoor in de plaats was er eentje op de Zuidwesterdwinger bijgekomen, De Grote Molen (Tenbruggencatenummer 11819). Er mag vanuit gegaan worden dat het dezelfde molen betrof die is verplaatst, voor een betere windvang op de dwinger. Dat is dan dus gebeurt tussen 1616 en 1664. Hoewel de molen ook nog voorkomt op deze eerste positie op de kaart van Johan Blaeu uit 1649, is die kaart waarschijnlijk (met de hand) gekopieerd van de kaart uit 1616. De kaart van Blaeu komt vervolgens weer terug in de atlas De Wit uit 1698, maar was toen zeker niet meer actueel.

Bron o.a.: Dokkum en zijn molens, in het bijzonder "De Hoop", artikel in De Utskoat nr. 44, dec. 1986.