Molen De Kleine Poort, Koog aan de Zaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1870

verdwenen

1921

gesloopt

voorganger

Koog aan de Zaan (De Oude Poort)

geschiedenis

De kleine paltrok De Kleine Poort werd omstreeks 1876 [*] geheel nieuw gebouwd achter het Relkenpad (nu Reëelenstraat) in Koog aan de Zaan. Het molentje was enig in zijn soort. Als eerste door zijn omvang, de vlucht van De Kleine Poort bedroeg beslist niet meer dan 10 meter. Verder waren de luifels van de molen geheel dicht getimmerd, zodat het geheel op een klein schuurtje leek waaraan een wiekenkruis was bevestigd. Het molentje dreef een cirkelzaag aan voor het zagen van tengels en latten, verder bezat de molen een machine voor het fabriceren van bezemstelen en werden er wasborden in de molen geproduceerd.
Veel meer is er over dit bijzondere molentje niet bekend.

De laatste eigenaar van De Kleine Poort was dhr. Van Rijssen. Hij hield het molentje tot omstreeks 1920 in bedrijf. De Kleine Poort verdween in 1921 door sloop uit het Zaanse land. Op het erf van de molen werd toen een boerderij gebouwd. Deze boerderij is tot op heden nog aanwezig, hij staat langs de spoorlijn, iets ten noorden van station Koog-Bloemwijk.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 151.
- “De Windmolens aan de Zaanstreek” W. Buijs Pzn. 1918 blz. 80.
F. Rol
-----

Algemeen Handelsblad, 29 sept. 1870:
"HOUTZAAGMOLEN Uit de hand te koop aangeboden: een PALTROK HOUTZAAGMOLEN, lattenzager, genaamd de Kleine Poort te Koog a/d Zaan, tevens ingericht tot het snijden van Platen. Te bevragen bij den Makelaar C.A. Honingh te Zaandijk."

[*] De molennaam wordt in deze advertentie genoemd, de plaats waar de molen staat ook. Er stond toen maar één Kleine Poort in Koog aan de Zaan en dat was de gesloten paltrok. Uit de latere berichten blijkt ook dat er een cirkelzaag in stond en in de advertentie wordt gemeld dat de molen ook was ingericht tot het snijden van platen. Dat kon niet met een zaagraam, maar wel met een cirkelzaag. Het staat dus vast dat de molen al zes jaar eerder op het erf stond dan Boorsma vermeldt.
Ron Couwenhoven, 1 mei 2015.