Molen De Jager, Dordrecht

Dordrecht, Zuid-Holland
v

korte karakteristiek

naam
De Jager
modeltype
Paltrokmolen
functie
zaagmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
03941 d
oude dbnr.
V1637
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 03941 d De Jager (Dordrecht)
Foto: n.n. (coll. D. van Asperen)

locatie

plaats
Dordrecht
plaatsaanduiding
aan de Noordendijk
gemeente
Dordrecht, Zuid-Holland
streek
Eiland van Dordrecht
kadastrale aanduiding 1811-1832
Dordrecht B (3) 391 Arnoldus de Groot, houtzaagmolenaar
geo positie
X: 107100, Y: 424620
N: 51.80815, O: 4.69265

constructie

modeltype
Paltrokmolen
krachtbron
wind
functie
plaats kruiwerk
onderkruier
kruiwerk
onderkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
gesloopt
geschiedenis

1728 De koopman Gijsbert de Lengh (GIJSBERT DE LENGH Mathijsz 1678/1755 Ddr, tr 1738 Margrieta Staalsmit wed v Roeland de Kuyter) vraagt het stadsbestuur van Dordrecht toestemming om een zaagmolen met behuizing, loods en houtberging te mogen bouwen aan de Noordendijk. Hij had daarvoor uijtgedagt de plaats op de Noordendijk tusschen de molen van Onder de Linden en Van Rijsoort aan de eene en de volmolen aan de andere zijde. Dit zou tussen de molens Het Fortuin en Het Varken zijn. Nog een aanvraag van hem werd gevonden, gericht aan de Dijkgraaf en Heemraden van de Noord- of Merwedepolder. Daarin heeft hij uijtgedagt de plaats aan de Noordendijk streckende van de bekstijger buijtendijks van des suppliants binnendijks staende moolen opwaerts tot vier roeden boven de doorne hegge van gemelde molen voorts tot berginge van het houdt voor den te makene molen. De hier bedoelde binnendijks staande molen was De Valk, Tenbruggencatenummer 06675 q. De Lengh kreeg toestemming om zijn molen te bouwen, maar dan verderop aan de Noordendijk, als laatste in de rij. Naast De Jager had De Lengh ook de genoemde molen De Valk en De Pauw, Tenbruggencatenummer 03940 u in eigendom. De rijke Gijsbert de Lengh liet de Regenten- of Lenghenhof bouwen die echter na zijn overlijden in 1755 werd voltooid.

1755 Begin 1755 verkocht De Lengh zijn molens De Jager en De Pauw aan de kooplieden Isaac Morjé, Hendrik Vriesendorp, en Leendert Roos (HENDRIK VRIESENDORP Hendrikz 1715/1788 Ddr, tr 1740 Ddr Catharina van Hoogstraten Jacob Staatsdr, eigenaar samen met Isaac Morje Isaacz 1707/1769 Ddr & Leendert Roos Aertz 1707 Ddr) . Morjé verkocht in 1758 zijn molendeel aan de koopman Nicolaas Kool voor ƒ 1.800 (NICOLAAS KOOL Geleynz 1717/1793 Ddr tr 1742 Ddr Anthonia van Hoogstraten Jacob Staatsdr.) Roos verkocht in 1773 zijn deel aan de twee andere mede eigenaren. In 1781 verkocht Nicolaas Kool zijn helft van de paltrok aan Jacob Vriesendorp voor ƒ 2.200, waarbij de molen nu geheel in handen was van de familie Vriesendorp.

1785 werd er een aanvraag ingediend bij de Dijkgraaf en Heemraden van de Noord- of Merwedepolder door Hendrik en Jacob Vriesendorp om een nieuwe houtzaagmolen met een molenaarshuis te mogen zetten op het door hen gebruikte buitengors aan de Noordendijk en tevens voor het graven van een behoorlijk balkgat. De toestemming werd verkregen, maar toch werd de molen niet gebouwd, want Hendrik overleed en zijn zoon Jacob zag van de plannen af.

1823 De Jager werd door Jacob Vriesendorp & Zonen in verkocht aan de houtkoper Arnoldus de Groot. Het bestaande huurcontract tussen Jacob Vriesendorp & Zonen en Teunis van Wijngaarden, van een buitengors gelegen voor de molen, werd door de koper overgenomen. Dit buitengors werd tussen 1823 en 1862 verhuurd aan Teunis van Wijngaarden en later aan diens zoon Willem. De familie De Groot had verschillende molens in eigendom.

05-01823: Opregte Haarlemsche Courant
"PUBLIEKE VRIJWILLIGE VERKOOPING
Een uitmuntende hechte, sterke, en mede voor alle winden welgelegen, en volkomen goed onderhouden PALSROK HOUTZAAGMOLEN, genaamd DE JAGER, met deszelfs Losse en Vaste Gereedschappen, Lootsen en Balkgat; staande en gelegen aan den Noordendijk, op Merwede grond, geteekend F. 37, 114."
Tegelijkertijd werden molen De Zwaan en de grond met de fundamenten van molen Het Hart verkocht.

Een nieuw balkengat werd gemaakt op een gedeelte van het aan Van Wijngaarden verhuurde buitengors. Arnoldus de Groot liet een staat van inventaris maken nadat zijn vrouw Helena Blom was overleden, met wie hij in gemeenschap van goederen was getrouwd. De boedel werd verdeeld tussen hem en zijn drie zoons. Zoons Jan en Arnoldus jr. kregen naast een geldbedrag, ieder de helft van de zaagmolens De Zwarte Arend, Tenbruggencatenummer 03941 e aan het Lange Kromhout, Het Oude Manhuis, Tenbruggencatenummer 03940 e aan het Papengat en de aan de Noordendijk staande Het Fortuin, Tenbruggencatenummer 03940 t en De Jager in eigendom. Zoon Adrianus kreeg een geldbedrag, een huis en erf. De oude Arnoldus behield een groot aantal onroerende goederen, aandelen in schepen, meubelen, schilderijen en een geldbedrag.

1858 Arnoldus jr. werd nadat broer Jan zijn helft van zijn molens aan hem had verkocht de enige eigenaar van de vier molens. In 1862 verkocht Arnoldus de grond onder de molen aan het waterschapbestuur van de Vierpolders en werd zelf pachter van de grond.

1874 Na het overlijden van Arnoldus volgde zijn weduwe Maria Cornelia Jansse hem op, en na haar dood in 1879 kwamen hun kinderen aan de beurt. Johannes Cornelis, en zijn ongehuwde zusters Catharina Elisabeth en Maria Arnoldina de Groot verdeelden de omvangrijke boedel van hun ouders. Zij spraken met elkaar af dat Johannes Cornelis de molens kreeg en dat hij de houtkoperij en houtzagerij van hun vader onder de firmanaam Arnoldus de Groot & Zonen voort zou zetten.

1891 werd de molen voorzien van een stoommachine.

1895 Groot besloot nu ook de molen en de andere daarbij behorende opstallen te verkopen aan het waterschapbestuur van de Vierpolders, die nu dus de grond en de opstallen in eigendom had. Zij betaalden De Groot ƒ 6.300.

1904 werd de molen gesloopt.

Bronnen:
- Draaiende wieken, stappende paarden - Molens op het Eiland van Dordrecht, C.J.P. Grol en J. Zondervan-Van Heck, Jaarboek 2008 Historische Vereniging Oud-Dordrecht.
- Mw H.W.G. van Blokland-Visser, Papendrecht, jan. 2016.

aanvullingen

trivia

Over deze molen gaat het volgende rijm uit ca. 1840:
De Jager ging op jacht met de Windhond door de Duinen.
Hij schoot een Hert, een Nagtegaal en een Zwaan;
Keek over de Dijk en Hoop{te} dat het Fortuin hem verder dienen wou.

Arie Hoek, 14 oktober 2012.