Molen De Vrijheid, Wormerveer

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1742

verdwenen

1896

afgebroken en verplaatst

verplaatst naar

Alkmaar (De Wachter)

geschiedenis

De windbrief voor De Vrijheid dateert van 18 juli 1742, en werd verkregen door Jan van Straten. De Vrijheid werd als pelmolen gebouwd, wat zijn zware bouw verklaart. Op 27 september 1742 liet van Straten zijn molen bij een assurantiecontract voor ƒ 3000 verzekeren tegen brand.

De Vrijheid bleef niet lang alleen als pelmolen dienst doen. In 1751 kwam de molen in bezit van Vastert Claasz Vas, en werd er een enkel slagwerk in De Vrijheid gebouwd, zodat er hennepzaad kon worden verwerkt. De molen bleef tevens als pelmolen in bedrijf. Vas verzekerde op 8 mei 1751 de lading die voor het slagwerk nodig was voor ƒ 30 in het Olieslagerscontract. Dat was het standaardbedrag voor de zgn. hennepkoeksmolens.

De molen had van 1751 tot 1779 een dubbelfunctie als pel- en oliemolen. Vanaf 1779 werd De Vrijheid een oliemolen met twee dubbele slagwerken en een enkel slagwerk. Toen werd er ook een nieuwe extra schuur bijgebouwd. Tot 1783 bleef de molen steeds voor ƒ 3000 verzekerd, op 3 mei van dat jaar liet Vas de verzekering verhogen naar ƒ 5250.

De Vrijheid was uitgerust met een houten kap. Op het onderachtkant onder de stelling van de molen hing een naambord waarop een steigerend, ongezadeld paard was afgebeeld, dat de naam van de molen symboliseerde.

De molen bleef lang in handen van de familie Vas. Omstreeks 1840 kwam de Vrijheid in bezit van de familie Honig. Deze hield de Vrijheid tot 1896 in bedrijf met Klaas Honig uit de Koog als firmant. Op 3 februari 1896 liet Honig de verzekering van de Vrijheid annuleren. De molen werd toen afgebroken, en verplaatst naar Alkmaar, waar hij de naam De Wachter kreeg.

Dinsdag 11 sept. 2018 begon een archeologische opgraving naar de restanten van De Vrijheid. Volgens stadsarcheoloog Piet Kleij is de fundering goed bewaard gebleven, doordat er na de sloop van de molen geen fabriek bovenop werd gebouwd, maar ernaast. Uit de fundering kunnen archeologen opmaken hoe de molen eruit zag toen hij net was gebouwd. De opgraving is niet toegankelijk voor publiek, omdat het vervuilde grond betreft. Bij de opgravingen werden onder meer drie funderingen van slagwerken gevonden.

Bronnen:
- "Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968
- "Zaansche windmolens" P. Boorsma 1939
- "het olieslagerscontract" R. Couwenhoven 2002
- "Gedenkboek van het olieslagerscontract" 1912
- "Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1" T. Neuhaus 1987.
- Noordhollands Dagblad/ Dagblad Waterland, 8 sept. 2018.
- aanvullingen Ron Couwenhoven, 27 sept. 2018.