Molen Lutke's Meule, Nijeveen

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1989

verdwenen

2009

verplaatst

geschiedenis

In Nijeveen blijft vrijwillig molenaar Gerard Lutke druk aan het timmeren. Zijn miniatuurmolen in de achtertuin krijgt steeds meer vorm, zo kwam vorig jaar al de kap gereed. De afgelopen winter werd ijverig gewerkt aan onder meer het gevlucht. In april kon letterlijk een fase worden afgesloten met de plaatsing van de kap, waarvoor een heuse bouwkraan werd ingeschakeld. Uiteraard ging de vlag in top. De molen is 6,5 meter hoog, terwijl het gevlucht straks de totale hoogte op 9,5 meter hoogte brengt. Lutke wil fokken aanbrengen en binnen een klein koppel stenen plaatsen. Alle onderdelen worden zelf vervaardigd. De enthousiaste amateur-molenmaker gaat uiterst nauwgezet te werk.

Bron Stellingnieuws nr. 24, mei 1992 blz. 10.
jnjv
-----

Bij Gerard Lutke, zelf gediplomeerd vrijwillig molenaar sinds september 1988, zit de interesse voor molens er al in vanaf de tijd dat hij een schooljongen was. Zijn vader was molenaarsknecht in De Wijk. Ook Gerard deze zijn idee, om een molen te gaan bouwen, tijdens een fietstocht op.

"We waren met vakantie op de Veluwe", zegt hij. "We kwamen tijdens een fietstochtje langs een molen die open was. We bezochten hem en ik nam een doorsnedetekening van een molen mee. Toen ik die 's avonds in ons zomerhuisje nog eens op mijn gemak bekeek, dacht ik: Zoiets moet ik zelf ook kunnen maken. In mei 1989 ben ik daadwerkelijk aan de uitvoering van mijn plan begonnen. Toen is de fundering gestort. Op elke achtkant zit een poer op de vaste grond. De poeren zijn onderling met betonbalken verbonden. Alles is in één keer gestort. Daarna ben ik gaan werken aan de onderbouw tot aan het achtkant. De molen kreeg een stelling met kraaiepoten, zodat je kan spreken van een noordelijk molen. In november 1989 had ik dit gedeelte klaar. In 1990 nam ik verschillende dingen tegelijk onder handen"

"Als het mooi weer was bouwde ik buiten aan het achtkant, bij slecht weer werkte ik binnen in de garage aan de kap en het bovenwiel. Ook de as werd in die periode gemaakt. Hij bestaat uit een dikwandig ijzeren buis met opgelaste askop. De kapbedekking wordt gevormd door hardboard met daaroverheen dakleer. Het achtkant is bedekt met geïmpregneerde planken"

Op 10 april 1992 werd met behulp van een kraanwagen de kap op de romp geplaatst. Voor het gevlucht maakte Gerard vier losse houten enden die in de buurt van de askop in vierkante ijzeren kokers zijn gestoken. De binnenkoker staat iet schuin zodat ook de porring niet is vergeten! Elk end heeft twintig heklatten en de molen heeft prachtige fokwieken, zodat hij prima trekt. Tegelijk met de wieken werden de staart en schoren geplaatst. Bij zeilmakerij Wouda liet Gerard passende WK77 zeiltjes maken met twee zwichtlijnen. Ze hebben een ophanging met rails. Lutke's Meule heeft een voeghoutenkruiwerk met vier keerrollen. Het laatste karwei dat Gerard onder hand nam, was het maken van de koningsspil met rondsel en spoorwiel. In 1993 werd dit geheel geplaatst. De molen heeft nu een jaar gedraaid maar is nog niet helemaal af. Gerard is namelijk nog opzoek naar een koppel maalstenen met een diameter van maximaal 60 cm. Pas wanneer hij deze heeft gevonden volgen de steenspil, het paard en de kuip. Lutke's Meule draait bijna dagelijks. Hij kan draaien bij alle windrichtingen en heeft zoveel kracht, dat Gerard aan het luiwerk gemakkelijk kan worden opgehesen.

Bron Stellingnieuws nummer 28 mei 1994, blz. 4.
jnjv
-----

Het einde van Lutke's Meule
Gerard Lutke, molenaar van de Sterrenberg, was begin jaren 90 van de vorig eeuw, in zijn achtertuin begonnen met het bouwen van zijn eigen molen. Het was een uit de kluiten gewassen tuinmolen met stelling en een gevlucht van 7,5 meter en in oktober 1992 was de molen draaivaardig. Maar 16 jaar later komt er na een roedebreuk een eind aan Lutke's Meule. Door verslechtering van de biotoop, vooral door de bouw van dorpshuis de Schalle, werd de windvang niet alleen slechter, maar vooral ook gevaarlijker. Een onverwachte rukwind zorgde voor het trieste resultaat.

Gerard schrijft over zijn molen:
"Het einde van Lutke's Meule"
Het bovenstaande klinkt wel wat dramatisch, maar zo is het niet bedoeld. Een molen behoort te draaien, maar zodra hij ingebouwd zodat de windvang haast tot nul wordt gereduceerd is er voor elke molenliefhebber al snel de aardigheid eraf. Zo ook met Lutke's Meule. Ik ben bezig met iemand uit Vlissingen om het geheel, of alleen de bovenbouw te verplaatsen. Er is zelfs sprake van Nieuw Zeeland maar dan moet er nog heel wat water door die grote zee stromen. Ik wacht wel af wat het wordt.

Bron Stellingnieuws nr. 57. December 2008, blz 30, Roelof Kooiker.
jnjv
-----

Lutke's Meule is/was een achtkante stellingmolen gebouwd in 1990, met een vlucht van 7,50 meter en de functie van korenmolen. Zowel de romp als de kap zijn van hout. De kap is tevens gedekt met dakleer. Eigenaar en molenaar is/was G. Lutke.

In 2008 brak een van de roeden waardoor de molen niet meer draaivaardig was.

Deze kleine molen werd in (juni?) 2009 deskundig afgebroken en zal in Nieuw Zeeland worden herbouwd.

Bronnen: Wikipedia, Nederlandse Molendatabase.
-----

Fam. Vergroesen heeft deze molen gekocht om hem te demonteren en te verplaatsen naar Nieuw-Zeeland waar ze hem daar gaan plaatsen naast hun nieuwe restaurant. De molen van Serooskerke (Tenbruggencatenummer 10221) en het restaurant staan tot op heden nog te koop. Zelf is de Fam. Vergroesen al verhuisd naar Nieuw-Zeeland. Het restaurant en de molen blijven open zolang ze niet verkocht zijn.
Jelle van Daalen, 25 nov. 2010.
-----

Bij demontage van de molen bleek hij veel slechter dan gedacht. Zo was er in de achtkantstijlen veel zwam aanwezig.
De geplande locatie in Nieuw-Zeeland bleek helaas niet geschikt voor een molen. Door het klimaat en de bergen zijn er veel wervelwinden. Enige onderdelen worden nog bewaard voor een mogelijk nieuwe functie. De maalstoel is verplaatst naar De Sterrenberg te Nijeveen voor elektrische aandrijving.
Michel Dellebeke, 19 aug. 2015.

nog waarneembaar