Molen van Jutphaas / De Batavier, Jutphaas

Jutphaas, Utrecht
v

korte karakteristiek

naam
Molen van Jutphaas / De Batavier
modeltype
Wipmolen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
restant
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00247 b
oude dbnr.
V75
Meest recente aanpassing
| Algehele revisie gegevens
media-bestand
Molen 00247 b Molen van Jutphaas / De Batavier (Jutphaas)
Foto: Ton Slings, 13 januari 2011

locatie

plaats
Jutphaas
plaatsaanduiding
Herenstraat 71 A, 3431 CX Nieuwegein
gemeente
Nieuwegein, Utrecht
streek
Groene Hart
kadastrale aanduiding 1811-1832
Jutphaas B (3) 325a Dirk de Kruijf, molenaar
geo positie
X: 134645, Y: 449450
N: 52.03301, O: 5.09058

constructie

modeltype
Wipmolen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
plaats bediening
stellingmolen
plaats kruiwerk
middenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
restant
bouwjaar
verdwenen
verbrand
eigendomshistorie

 1740: In 1740 verhuurde Louis de Malapert de molen voor ƒ 275 per jaar aan Jan Willem van Wijk.                  Het huurcontract vermeldt dat de huurder de arbeiders die werkten aan het onderhoud van de molen, tijdens het werk net zoveel 'dun bier' moest schenken als zij wensten.

1804: In 1804 verkocht de familie de Malapert de molen aan Dirk de Kruijff, voor ƒ 6000 in 'goed gaaf zilvergeld' 29-05-1807 Scheiding Sebastiaan van Nooten Jansz.; Dirk de Kruyff op de moolen te Jutphaas; enz akte bevat lijst van onroerende goederen die bij openbare verkoping, akte 27 dezes, zijn verkocht (voor de betreffende onroerende goederen zie derhalve akte;oa de windkoornmoolen te Jutphaas, staande aan den Vaartschen Rhyn by den Doorslag;

In 1888 werd de molen verkocht aan vrouwe Ada Mathilda de Geer van Rijnhuizen.

geschiedenis

1680: In 1680 werd Jutphaas getroffen door een verschrikkelijke brand, de vele houten huisjes werden opgeslokt door de vlammen en de inwoners van Jutphaas probeerden van alles te redden. Hun uiterste best deden ze om de dorpsmolen aan de Molensteeg te redden, dit lukte deels. Een nieuwe dorpskorenmolen moest worden gebouwd. 

Aan het begin van de achttiende eeuw was het Pieter de Malapert (ambachtsheer van het Neder- en Overeind van Jutphaas) die opdracht gaf tot het bouwen van een nieuwe dorpskorenmolen.

16-08-1802: Utrechtsche Courant
"WILLEM VOORSTEEGH, Notaris en Makelaar binnen Utrecht, zal op Dingsdag den 31 Augustus 1802. des namiddag ten drie uuren „ ten Huise van GERRIT SCHALY , Castelein aan den Doorslag , onder Jutphaas , publicq Verkoopen : Een extra welgeleegen WIND-KOORN MOLEN met HUIS en ERVE daar annex , staande en geleegen aan den Vaartschen Rhyn by den Doorslag , van ouds bekend onder den naam van de Jutphaassche Koorn-Molen ; kunnende terstond door den Koper werden aanvaard en nader te bevragen by bovengemelden Notaris en Makelaar."

04-07-1884: Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant
Eergisteren sloeg de bliksem in een korenmolen nabij Utrecht. De molen brandde geheel uit en eenige honderden mudden koren zijn vernield. Een en ander was bij de Maagdenburger maatschappij verzekerd. Persoonlijke ongelukken hadden niet plaats.

05-07-1884: De Graafschap-bode
"Het onweer dat Woensdagavond woedde, heeft op verscheiden plaatsen ongelukken veroorzaakt: o.a. verbrandde een korenmolen met nabijgelegen arbeiderswoningen bij Utrecht op den Jutphaschen weg."

27-08-1888: Haagsche Courant
"Te Jutfaas brandde gisteren een korenmolen af door het heetloopen van de as; twee nevenstaande schuren werden mede vernield."

De ruïne werd verkocht aan Cornelis Kruyssen, een moderne man die op dezelfde plek een stoomkorenmolen bouwde. Deze kreeg de naam De Batavier, net als de molen had in zijn laatste periode. De muren van 'De Batavier' zijn meer dan een meter dik.

1907: De maalderij werd in 1907 gekocht door de familie van Mourik, en bleef tot 1965 eigendom van de familie. Het restant van de oude molen 'De Batavier' aan de Herenstraat is een gemeentelijk monument. 

1998: In 1998 werd de restauratie voorbereid. Nu heeft hij een kantoor- en showroomfunctie en kijkt statig over het water langs de Herenstraat met in zijn rechter ooghoek de oude Persil-fabriek. Hij wordt thans gebruikt door de kunstenares Ria van Buuren. 

Bron onder meer: De stoomkorenmolen 'De Batavier", 29 augustus 2000.
Informatie van de Hist. Vereniging Kring Nieuwegein.

NB Het is ons niet duidelijk of de wipmolen een stelling had of niet, en of het huidige gebouw de onderbouw van de windmolen was of de in 1888 gebouwde maalderij.
Volgens Ten Bruggencate was het een bovenkruier met stelling, op vierkant stenen onderstuk.
Red.

nog waarneembaar

Stenen vierkante onderbouw, verbouwd tot bedrijfsruimte.

aanvullingen

trivia

De geschiedenis van de molen wordt ook beschreven in Historische Kring Nieuwegein, 1979 nummer 1: "Historie van Stoomkorenmolen "De Batavier"", door Gerard de Waard.