Molen De Bonte Arend, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1719

verdwenen

1905

gesloopt

geschiedenis

De houtzaagmolen de Bonte Arend werd gebouwd in het jaar 1719. Op 24 november van dat jaar verkreeg Cornelis de Bont de windbrief van deze molen uitgereikt. Op 10 mei 1721 liet de Bont de molen tegen brand verzekeren bij een assurantiecontract. Verder is er over de geschiedenis van de molen niet veel opgeschreven.
In het laatst van de negentiende eeuw werd de molen in bedrijf gehouden door respectievelijk Jan van Lijnen en D. Striening.
Op 20 september 1900 werd de Bonte Arend gekocht door Pieter Schipper Gzn een houtzager uit Zaandam.
De firma Schipper begon haar bestaan in 1881, toen Pieter Schipper samen met J. Couwenhoven een houthandel startte. In 1885 kocht Schipper de Westzaandammer paltrok “de Wildeboer” en een jaar later ontbinden de beide heren hun compagnonschap en gaat ieder zijn eigen weg. In 1887 wordt dan de firma houthandel P. Schipper opgericht.
De zoon van Pieter Schipper werd in 1891 opgenomen in de firma, vanaf 1898 draaide hij mee als volwaardig compagnon. In 1897 werd er nog een molen aangeschaft, nl. de iets ten zuiden van “de Wildeboer” gelegen paltrok “de Valk”. En ten slotte in 1900 kwam ook de Bonte Arend voor houthandel Schipper te werken. Wel werd direct na de aankoop van de Bonte Arend, “de Valk” voor sloop verkocht. Deze molen die aan het einde van het Stuurmanspad lag, kwam hoe langer hoe meer in de oprukkende bebouwing te staan, iets wat voor een paltrok nogal ongunstig is. De Valk zou in oktober 1900 worden gesloopt.
Ook de firma Schipper ging met zijn tijd mee en in augustus 1905 werd het zeskant van de Bonte Arend gesloopt. De onderbouw en schuren van de molen bleven staan en werden voorzien van één zaagraam en een cirkelzaag, welke op stoom werden aangedreven.
De Wildeboer bleef nog enkele jaren werken naast de stoomzagerij, totdat ook hij in 1911 werd gesloopt. In dat jaar vond er een uitbreiding plaats bij de zagerij, er werd een nieuw gebouw neergezet voor de rondzagerij. Zo werd de Bonte Arend in de loop der jaren verder uitgebreid. De van oorsprong V.O.F. P.Schipper, werd in 1922 omgezet in een N.V., Schipper Gzn. N.V. Zo blijft het bedrijf doorwerken tot de jaren zestig. Toen werden er plannen gemaakt voor het opruimen van het houtveld, het domicilie der Zaanse houtindustrie. Zoals zoveel andere firma’s fuseerde men in die tijd en verplaatste men het bedrijf. In 1970 fuseren Schipper Gnz. N.V. en de Zaandijker Houthandel v/h P. Donker & Zn. N.V. tot de firma Donker & Schipper houthandel waarna het bedrijf verhuisde naar de Achtersluispolder in Zaandam-Oost.
De opstallen van de Bonte Arend zijn toen opgekocht door de toenmalig gemeente Zaandam. Ondanks het feit dat de Bonte Arend in de loop der jaren voorzien was van een stenen gevel, bevond zich binnen dit gebouw nog gewoon de situatie van omstreeks 1905. De oude zaagschuren van de molen waren nog steeds aanwezig. Helaas verbrandden de resten van de molen en de zagerij in 1970, in februari 1971 verdween de rest van houthandel Schipper Gnz. N.V.


Bronnen:
“Duizend Zaanse Molens” P.Boorsma 1968 blz. 93-94
“Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1” T.Neuhaus 1987 blz. 11/ 14
“Encyclopedie van de Zaansteek” 1991 blz. 173-174/ 641
“Van dik hout zaagt men planken” Uitgave ter gelegenheid van de tentoonstelling “het Westzijderveld in vroeger dagen” T.Neuhaus 1983
“De Windmolens aan de Zaanstreek” W. Buijs Pzn. 1918 blz. 20


informatie F.Rol