Molen De Vlijt, Wapenveld

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1700

circa

verdwenen

1980

verbrand

voorganger

Wapenveld (Wapenveldsche graanmolen (2e))

opvolger

Wapenveld (De Vlijt)

geschiedenis

Steven Janz. Mulder was hier lange tijd molenaar/eigenaar. Gedurende drie generaties (vanaf 1888) was de molen in het bezit van de familie Vrieze.
-----

Gebouwd waarschijnlijk 18e eeuw.
Bron: Monumentenregister.

De molen was volgens de molenaar in 1946 ca. 200 jaar oud. Hij is later verplaatst naar het oosten.
In 1945 werd de molen gerestaureerd en gestroomlijnd.
Bron: archief Ten Bruggencate.

Het exacte bouwjaar is nooit bekend geweest, maar de schatting is dat de molen ergens rond het jaar 1700 gebouwd is. Het achtkant was erg oud en de molen had blokkelen, wat bij de bouw van de eerste achtkante molens gebruikelijk was.
Robin van Katwijk, 14 april 2019.
-----

De familie Vrieze is van grote betekenis geweest voor molen de Vlijt en het omliggende terrein dat nu te boek staat als Vrieze's Erfgoed. Op 30 april 1872 komen we voor het eerst een telg van de familie Vrieze tegen bij de Wapenveldse molen. Dat is Gerhardus Vrieze, getrouwd met Elsje Berkhoff uit Epe.

Er is dan een erfhuis op de Wapenveldse molenbelt na het overlijden van Gerrit Jan Mulder. De molen is dan eigendom van Hendrik Thierry Daendels en Gerhardus wil de molen huren van Daendels. Op het erfhuis koopt hij zaken als de zeilen voor vijf gulden, een weegschaal voor drie gulden, de gewichten voor 1,50 en een bilhamer voor 2,50 gulden. Gerhardus heeft een kapitaalkrachtige schoonvader want Berkoff koopt in 1876 molen de Vlijt. Het echtpaar krijgt maar liefst tien kinderen. Uiteindelijk wordt op 13 oktober 1887 de eerste Vrieze eigenaar van de molen als Gerhardus de molen koopt op een veiling na het overlijden van zijn schoonmoeder voor 1950 gulden. In 1907 brandt de molenaarswoning tot de grond toe af en wordt een nieuwe woning gebouwd. Die wordt in 1913 betrokken door Egbert Jan Vrieze en zijn echtgenote Gerritje IJzerman. Het is de tijd dat het molenaarsvak langzaamaan verdwijnt. Energiebronnen als stoom en elektriciteit hebben hun intrede gedaan. Aanvulling wordt gevonden in
het uitbreiden van de veevoederhandel. Moeder Vrieze drijft in het molenaarswoning haar winkeltje met klompen, peterolie en snoepgoed.
De derde generatie (en laatste) Vrieze is Willem. Hij wordt geboren op 28 juni 1925 en is al als jongen van acht, negen jaar in de molen te vinden. Nadat in mei 1940 de oorlog uitbreekt, komt Willem helemaal op de molen. In die oorlogsjaren doen de Vrieze's alles om de Duitsers te dwarsbomen. Er wordt smokkelrogge gemalen die buiten de boeken bleef en zakken in de wieken van de molen waarschuwen het dorp als er een razzia dreigt. Egbert Jan en Willem blijven tot 1957 samen de molen en de veevoederhandel drijven. Dan wordt de molen eigendom van Willem Vrieze, dan 32 jaar. De molen raakt meer en meer buiten gebruik, in de jaren '60 dreigt even de afbraak van de molen. Maar in 1960 en 1968 wordt de molen grondig gerestaureerd en blijft deze behouden. Willem leeft dan van de veevoederhandel. Eerst met paard en wagen en later met de rode trekker reed hij door Wapenveld en omgeving om de bestellingen af te leveren.
In de eerste kerstnacht op 25 december 1980 breekt er brand uit in de molen. Zand- en grindhandelaar Jan Joostema ziet midden in de nacht als hij het bed uit moet voor een ‘kleine boodschap’ een vuurbal op het riet aan de onderkant van de molen. Als hij beneden bij de telefoon komt, zit het vuur al bovenin de molen. De brandweer Wapenveld kan weinig uitrichten tegen de omhoog razende vlammen, het is een inferno van brandend neerstortend riet en krakende balken.
Machteloos moet de brandweer toezien als de wieken en de vier ton wegende wiekenas omlaag storten. Willem ziet dat allemaal niet meer, hij kan het niet aanzien en is naar binnen gegaan. In de vroege kerstmorgen ligt er een smeulende hoop riet en balken, 'de meule' is niet meer.

Robin van Katwijk, 8 jan. 2017.
-----

De molen verbrandde op 25 december 1980. Molenaar was toen W.J. Vrieze.
De bovenas was een Enthoven, nr. 280, zie de Assendatabase. Deze ligt nog naast de huidige molen.

De molen werd in 1984 herbouwd.