Molen De Korenaar / Molen van Landheer, Ooltgensplaat

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1729

verdwenen

2016

1947 onttakeld 2016 restant afgebroken

geschiedenis

De Molen van “De Plaete” werd in 1729, als opvolger van een Standerdmolen, gebouwd en behoorde daarmee tot de eerste stenen molens op Geree-Overflakkee.

Dordrechtsche Courant, 20 mei 1809: "Den weledelen Heer Willem Anthony van Gennep Justinus zoon, als gelaste van deszelfs hoge principaal, is van mening, in het openbaar, ten overstaan van Schout en Schepenen van Adolphsland, dat men noemt Ooltgensplaat, den Bommel, enz. aan de meest biedende of eerstmynende, op woensdag den 7 van wiedemaand 1809 te veilen, en op den 14 derzelver maand, beide des namiddags ten twee uren, op den dorpshuize binnen Ooltgensplaat, te verkoopen : Een sterke steene wind-koorn-molen, met deszelfs molenaars huis, schuur en thuin; alles staande en geleegen op, en aan den Molendyk binnen Ooltgensplaat, zynde voorheen geweest een schep-molen, maar zedert Wynmaand 1808 gesteld op een loon molen, zynde het maalloon geregeld en werd nu betaald vyftien stuivers van een zak tarwe; van een zak rogge dertien stuivers; en van een zak gerst, erwten, of boonen zeven stuivers, gerekend tegen Amsterdamsche zakken: in hure by Paulus Ary Huyzer, tot den eersten van bloeimaand 1814, den hoop om een duizend een honderd zeven-en-tachtig guldens jaarlyks. Iemand nader onderrigting begerende adressere zich ter secretarie binnen Ooltgensplaat, alwaar de konditie van veiling, en pagtcedulle voor een ieder te zien en te lezen ligt."

Sedert 1817 was de molen steeds in bezit van de familie Landheer, een bekend molenaarsgeslacht. De laatste molenaar was Christiaan Hendrik Landheer, die in 1996 overleed. Hoewel de naam van de molen op enig moment naar voren komt als De Korenaar, werd hij door de bevolking aangeduid als ‘de meulen van Landheer’ of ‘de meulen van Landje’.
Het was niet de eerste keer dat de sloophamer boven de molen zweefde. De molen werd namelijk in 1917 in een advertentie in De Molenaar bij publieke verkoop voor sloop aangeboden. Die keer overleefde de molen de plannen tot sloop.

In 1919 werd de molen voorzien van nieuwe roeden van gebroeders Pot uit Kinderdijk.

In de daarop volgende jaren volgden nog een aantal verzoeken tot sloop, die werden echter niet gehonoreerd.
Tot 1932 werd er daadwerkelijk met de molen op windkracht gemalen. In dat jaar werd de molen stilgezet en daarna werd er uitsluitend gemalen in de naast de molen in 1914 gebouwde machinale maalderij (Molendatabase.net dbnr. 4228). Stilstand is achteruitgang. In de daarop volgende jaren ging de molen hard achteruit.

In de Tweede Wereldoorlog werd de molen door Engelse granaten ernstig beschadigd.
De molen liep flinke schade op, in 1947 gingen de roeden eraf, in 1968 volgde de kap.

In 1968 stelde molenaar Landheer het binnenwerk beschikbaar voor de restauratie van de molen te Dirksland.
Onderdelen van de molen kregen in andere molens een tweede leven.
Zo ging een roede naar de molen van Biggekerke, de andere naar de molenmakers Brandhorst en Lindhout in Zoetermeer.
In 1975 ging veel van het gaande werk naar de toen te restaureren molen in Dirksland. Ook het koppel kunststenen, de oudste van Goeree-Overflakkee, kreeg daar een nieuwe toepassing.

Pogingen vanuit de bevolking van Ooltgensplaat om tot restauratie te komen, liepen op niets uit. Dat bezegelde het lot van de molen. Tot het moment van sloop stond de romp er nog enige tijd wat troosteloos bij.

In een technisch rapport uit 2001 werd al gerept over de slechte technische staat. Inmiddels is een omgevingsvergunning verleend voor een woning ter plaatse; deze krijgt de vorm van de voormalige maalderij. De materialen uit de maalderij werden overgenomen door de Molenstichting Goeree-Overflakkee.
Bron: www.dorpsgezicht.net.

Medio 2016 werd de romp van de molen in Ooltgensplaat alsmede de naast de molen gesitueerde maalderij gesloopt. Daarmee werd alle zichtbare herinnering aan een van de oudste molens op Goeree Overflakkee uitgewist.
De gemeente heeft een omgevingsvergunning verleend om een woning te bouwen, deze woning krijgt de vorm van de voormalige maalderij*. De materialen uit de maalderij zijn overgenomen door de Molenstichting Goeree-Overflakkee.
Bron: FlakkeeNieuws Goeree-Overflakkee, 11 juli 2016.
Bram van Broekhoven, 11 juli 2016.
*Voor de maalderij, zie Molendatabase.net dbnr. 4228.

Bij het uitgraven van de fundering werden de vier teerlingen aangetroffen.
Wat er ten tijde van de sloop nog aan inventarisstukken in de maalderij aanwezig was, werd met instemming van de eigenaar overgebracht naar de molen in Dirksland.

Informatie van:
Peter Reedijk, 17 mei 2016
Jan Mulder, 26 oktober 2019


De stenen molen werd in 1729 gebouwd op de vier teerlingen van de standerdmolen.
De constructie, met ontlastingsbogen, was te zwaar voor deze plek, waar voorheen een kreek lag. Door het grote gewicht zakte de molen scheef, ontstond er spanning en ging de romp scheuren. De houten constructie van de standerdmolen had deze probleem niet gehad.
Bron: informatie van Henk Star in "Zeldzame maalderij uit gesloopte Plaatse molen naar Dirksland", art. door Kees van Rixoort in Eilandennieuws, 11 nov. 2016.

Molenaar Henk Star heeft in zijn molen De Korenbloem in Oude-Tonge van alles liggen wat maar met molens en maalderijen te maken heeft, je kunt dus gerust stellen dat hij een verwoed verzamelaar is.
Al pratende kwamen we ook uit bij wat spulletjes die hij tijdens de sloop van de romp heeft veilig weten te stellen van de ondergang, het gaat om een aantal staven en een nog in goede staat zijnde penmuts.
Pieter Zuijkerbuijk, 30 oktober 2019
(Zie foto's op Allemolens.nl)