De Drooggemaakte Grote polder
Op 24 januari 1767 verleenden de Staten van Holland en West-Friesland octrooi op de aanvraag van schouten en ambachtsbewaarders van Zoetermeer, Stompwijk en Wilsveen, om dit gebied te bedijken en droog te maken. De landen onder Zoetermeer stonden bekend als De Leijens, de Vier Bonnen Langeland en De Buytenweg, en het deel onder Stompwijk en Wilsveen als de Verslagturfde Landen van de Groote Polder.
In 1771 viel de grond droog.
De noordelijke begrenzing werd gevormd door de kade van de Kees Jan Koenesloot. De grens liep vandaar naar het ZW langs de kade van de Stompwijksevaart en vervolgens in het Z langs de omringdijk van de Driemanspolder. In het oosten, buiten Stompwijks grondgebied, grensde de uitgestrekte polder aan de Palesteinse polder en de Elleboogswatering.
Te midden van al dit nieuwe land lag het reeds in 1614 drooggemaakte Zoetermeerse Meer. De droogmaking stond onder de gezamenlijke directie van de schout en vier heemraden van het ambacht Zoetermeer en de schout en drie heemraden van het ambacht Stompwijk. In het zuidwesten liep al, in een rechte lijn vanaf de Voorwegswetering naar de Ringvaart van de Zoetermeerse Meerpolder, de scheidingssloot tussen de twee jurisdictiën. Deze sloot, waarvan een stukje in het noordoosten breder was in zijn vorm De Blaesbalck heette, was aan weerszijden voorzien van kaden. Die aan Stompwijkse zijde werd later ook wel Hoogeveenscheweg genaamd.
De droogmakerij bestond zodoende uit twee delen, die elk een eigen bemaling kregen. Het Stompwijkse gedeelte werd bemalen door een gang van drie schepradmolens, die uitsloeg op de Stompwijksevaart ter hoogte van herberg De Schenkkan, tegenover de aanvang van de Kniplaan. In 1882 werd de windbemaling vervangen door het stoomgemaal de Volharding. Later werd het ingericht met een elektrische pompinstallatie.
De gecommitteerden van de twee besturen hadden hun taak tijdens de werkzaamheden standvastig vervuld en tot een goed einde gebracht. Omdat men, nu het karwei was geklaard, in beide ambachten kon beschikken over een eigen bemaling, werd het idee om de polder te splitsen tot uitvoering gebracht. Op 9 oktober 1775 werd een contract van separatie opgesteld. Het Stompwijkse gedeelte kreeg toen de naam Drooggemaakte Groote Polder en het Zoetermeerse gedeelte heette sindsdien de Soetermeerse of Nieuwe Drooggemaakte Polder. De boedelscheiding zette overigens een streep onder het samenwerkingsverband dat al in 1637 tussen de ambachtsbesturen van Zoetermeer, Zegwaard, Stompwijk en Wilsveen was ontstaan met betrekking tot de bekading van het gebied.
Bron: Over, door en om de Leytsche dam, 1988.
Informatie van Henk vd Kaay, 23 november 2008
De Soetermeerse of Nieuwe Drooggemaakte Polder had een viergang schepradmolens, en een stenen molen als onderbemaling.
foto N. Sonneveld, collectie DVM
Foto van Peter van Eijsden, opname 13 september 2018
Grote Drooggemaaktepolder, bovenmolen
De molen was de bovenmolen van een driegang die ten noordwesten van de polder stond.
*Dit gemaal is 50 meter ten zuidwesten van de vm bovenmolen gebouwd, er werd een nieuwe gemaaltocht gegraven ten zuidwesten zo'n 75 meter van de molengang met haar tussenboezems. Waar de bovenmolen gestaan heeft is in de jaren '70 een stal gebouwd, bij het uitgraven voor de stalfundatie heeft de laatste machinist van dit gemaal houten palen en funderingsresten van de bovenmolen gevonden.
Informatie van Nico van den Bos, 16 november 2009
kleinzoon van Klaas van den Bos (machinist van 1946-1965)
Advertentie uit het Leidsch Dagblad, 22 december 1884:
OPENBARE VERKOOPING,
op Dinsdag 23 December 1884, 's voormiddags te 10 uren, aan den Bovenmolen van den Grooten Drooggemaakten polder te Stompwijk, ten overstaan van den Notaris H. VAN HAMERSVELT, te Zoetermeer, van eene groote partij AFBRAAK
waaronder EIKEN- en GREENEN RIBBEN, GRENEN- en DENNEN platen.
Aan bovengemelden Molen tevens uit de hand te koop: Circa 160.000 stuks oude Rijnsteen.
Alles gemakkelijk te water te vervoeren.
Informatie van Aad Janson (zie www.aadjanson.nl )