Molen Polder De Leine, Kropswolde

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1864

verdwenen

circa 1905

verplaatst naar

Makkum ((Naamloos))

voorganger

Kropswolde (Leinepolder)

geschiedenis

Gebouwd in 1864, vergunning 4 maart 1864.
De molen was uitgerust met een schroef en bemaalde de polder De Leine op het Zuidlaardermeer, reglement vastgelegd in 1860. Deze molen kwam in de plaats van twee poldermolens (Kropswolde 644 en 645), die in 1864 werden afgebroken.

De molen werd afgebroken vanwege de combinatie van de Kropswolderpolder en de Leinepolder in 1905 tot het waterschap Kropswolde en de stichting van een nieuw stoomgemaal aan de zuidzijde van het Winschoterdiep bij Foxhol.
-----

In 1772 stichtte ene Jacob Boschma (1712-1779) uit Kropswolde met enkele compagnons een gezamenlijke poldermolen voor hun landerijen. Voorheen waren veel landen onbedijkt en was de aanwezige bemaling erg versnipperd, zodat dit een grote verbetering was. In 1773 vroeg Boschma bij de Staten van Groningen daarom een bijdrage voor de gebouwde en nog te bouwen molens, die immers de kwaliteit van het land verbeterden. De Staten concludeerden dat het stichten van molens met een vlucht van meer dan 17½ meter zou moeten worden bevorderd.
In de bestaande molen van Makkum (bij Beilen) komen verscheidene inscripties voor die kunnen verwijzen naar deze in 1772 gestichte poldermolen [zie Allemolens.nl voor detailfoto's]. Op het spoorwiel staat het jaartal 1772. De tegelijkertijd ingekerfde letters HR MM kunnen slaan op de molenmaker Harm Rosing Boschma (1754-1840), de zoon van Jacob. Omdat hij nog vrij jong was, zou de molen zijn “meestersstuk” kunnen zijn geweest. In elk geval is de molen onder Kropswolde de enige waarvan bekend is, dat die in 1772 in deze omgeving is gebouwd.

Om te reconstrueren waar de molen van Boschma werd gesticht, kan worden gekeken naar diens bezittingen. Het kadaster van 1832 geeft aan, dat de Harm Rosing Boschma een langgerekte strook grond tussen het Zuidlaardermeer en het Nieuwe Compagniester diep, aan beide zijden van de Woldweg, in bezit had. Dit is het gebied van het latere waterschap De Leine bij Wolfsbarge. Tussen de landerijen lagen twee poldermolens, eigendom van de Volmachten van de Leinster watermolens te Kropswolde.
Deze twee molens zouden in 1864 worden gecombineerd op de noordelijkste plek, omdat de ene toen door storm was vernield. Deze nieuwe molen kreeg een vlucht van 19,10 meter en verdween volgens plaatselijke bronnen vermoedelijk rond 1905. Omdat alle feiten nu in de richting van de Makkumer molen wijzen (het jaartal, de vlucht, het verdwijnjaar), zou het helpen als ook de bij het jaartal 1864 vermelde namen zouden kloppen.
R. Marrings zou kunnen staan voor Roelof Marring (1821-1894), landbouwer te Kropswolde en ook aldaar begraven. K. Kuipers is waarschijnlijk Klaas Kuiper (1809-1880), landbouwer te Kropswolde. De derde genoemde persoon, I. Wolthuisen, moet Jan Wolthuis (1836-1906) zijn geweest. Hij was landbouwer te Wolfsbarge. Zo blijken dus alle namen aan de veronderstelde standplaats van de molen te koppelen.
Dick Bunskoeke, 13 april 2016.