Molen Grote Watermolen, Bergen op Zoom

geschiedenis

toestand

restant

bouwjaar

1499

verdwenen

1887

onttakeld

geschiedenis

De derde zoon van Joannes Asselberghs, Petrus Josephus Asselbergs, ging in Bergen op Zoom wonen. Van hem is bekend dat hij reparaties verrichtte aan de getijdemolen te Bergen op Zoom. Deze molen had schade opgelopen toen de Engelse troepen in het voorjaar van 1814 een aanval op Bergen op Zoom deden om het te bevrijden van de Franse overheersing. Later kwam er nog een familieconnectie met deze molen, toen een dochter van Petrus Josephus, Elisabeth, huwde met Adrianus Vergroesen die in 1862 in het bezit kwam van de getijdemolen.
-----

De plannen voor de bouw van een nieuwe watermolen binenn de stad dateren uit 1492, in 1499 werd gestart met de bouw. Op 26 september 1503 was de molen gereed, op 2 oktober werd voor het eerst gemalen.

De eerste jaren is er veel schade door overstromingen, maar opmerkelijk genoeg niet bij de Allerheiligenvloed van 1570. Hij was eerst bezit van de markies van Bergen op Zoom, daarna van De Domeinen, en na een veiling in 1813 kwam de molen in particulier bezit.

In 1825 werd er ook een oliemolen ingericht. In 1861 was er nog maar één rad.

In 1867 werden de bastions gesloopt. In 1887 kocht de gemeente de molen, dempte de Zoutevest, brak het molenwerk af en richtte het gebouw in als opslag voor de dienst gemeentewerken.

Begin 21e eeuw werden/worden het huis en de molen gerestaureerd.

Bron: Watermolens in Noord-Brabant vroeger en nu, Ir. Piet-Hein van Halder, 2010.
-----

De molen in Bergen op Zoom is uniek. Deze molen, die werd aangedreven door getijdenkracht, is een zeer zeldzaam type molen in Nederland. In de 19e eeuw heeft op de molen een windmolen gestaan en werd hij door een stoommachine aangedreven. Dus deze molen werd aangedreven door een combinatie van WATER, WIND en STOOM. De inrichting van de molen was ook bijzonder. De molen werd aanvankelijk gebouwd voor het malen van granen, o.a. rogge en gerst, later werd ook een oliemolen en een schorsmolen ingebouwd. Tenslotte werd de molen in de 19e eeuw verbouwd tot een bloemfabriek.
Tekst: Bestuur Vereniging "De Westbrabantse Molens", op Molenprikbord 24 mei 2012.

-----

's Gravenhaegse courant, 15 februari 1726,

Die van den Rade en Reekeninge van den Doorluchtigen Huyze van Bergen op den Zoom, zyn van meeninge op Maendag den 25 February dezes jaers, 's morgens ten 10 uren, op 't Hof aldar, voor een termyn van jaren te Verpagten, den WATER- en WIND-KOORNMOLEN binnen gemelde Stad : iemand daerin gading hebbende, kome ter plaetse voorschreeven.

nog waarneembaar